ΜΠΑΡΟΥΤΟΜΥΛΟΙ:Την περίοδο του απελευθερωτικού αγώνα κατά των Τούρκων στο Μαυρίλο Φθ/δας, κοντά στις πηγές του Σπερχειού,λειτουργούσαν12 μπαρουτόμυλοι, που τροφοδοτούσαν με εκρηκτική ύλη ολόκληρη την περιοχή και βεβαίως τα επαναστατικά στρατεύματα του 1821,σύμφωνα με επιστολή του ηρωϊκού εθνομάρτυρα Αθανασίου Διάκου.Ο κάθε μπαρουτόμυλος παρήγαγε 600 οκάδες μπαρούτι το χρόνο δηλαδή μια συνολική ποσότητα από 7.200 οκάδες. Η παρασκευή της μπαρούτης είναι μια σύνθετη παραγωγική διαδικασία που απαιτεί την εφαρμογή κάποιων γνώσεων τεχνικής και χημείας.Ως εκρηκτική ύλη προκύπτει από την αναλογική ανάμιξη και ζύμωση ορισμένων στοιχείων:θειάφι, νιτρικό κάλιο, κάρβουνο, και αναλογία νερού. Ο μπαρου- τόμυλος μοιάζει με τον νερόμυλο .Έχει όμως και διαφορές από αυτόν. Η φτερωτή του δε γυρίζει τη μυλόπετρα ,αλλά το αδράχτι ένα τετράγωνο μικρό ξύλινο τοποθετημένο σε οριζόντια θέση. Το αδράχτι κινεί κάθετα τέσσερα πλήκτρα ή έμβολα.Στο έδαφος υπάρχει παραχωμένη μια ξύλινη υποδοχή, η τσούμα που το στόμιο της βρίσκεται στο ύψος της επιφάνειας.Μέσα σ' αυτή τοποθετούνται τα υλικά.Όταν ο μύλος τίθεται σε κίνηση, το κάθα έμβολο σηκώνεται σε ύψος 0,50 μ. και πέφτει διαδοχικά και ρυθμικά μέσα στην τσούμα. Αυτό διαρκεί 48 ώρες. Με τα συνεχή χτυπήματα ο πολτός κολλάει στον πυθμένα και στα τοιχώματα της τσούμας και κάθε 12 ώρες ζυμώνεται με ειδικό όργανο. Κατά το τελευταίο μπιτάρχισμα ή ζύμωμα, το μίγμα παίρνει τη μορφή παχύρευστης μάζας. Ύστερα βγάζουν από την τσούμα το μίγμα και το τοποθετούν σε ένα δερμάτινο κόσκινο μαζί με στρογγυλές ποταμίσιες πέτρες. Κατά το κοσκίνισμα αυτές πιέζουν τη μάζα και την αναγκάζουν να βγαίνει από τις τρύπες σε μικρούς ομοιόμορφους κόκκους σαν άμμος.Ακολουθεί η έκθεση στον ήλιο για αποξήρανση. Τέλος, υπάρχει ένα μακρόστενο ξύλινο βαρέλι, που περιστρέφεται γύρω από τον άξονά του και συνδέεται με το αδράχτι. Μέσα σ’ αυτό βάζουν μπαρούτη και γραφίτη. Με τις συνεχείς περιστροφές του βαρελιού, η μπαρούτη παίρνει το γυαλιστερό χρώμα, που σημαίνει ότι είναι πλέον έτοιμη για διάθεση. Πρόσφατα δημιουργήθηκε Πάρκο Υδροκίνησης στο Μαυρίλο με πανομοιότυπη αναπαράσταση Μπαρουτόμυλου στην ίδια τοποθεσία που λειτουργούσαν οι πρωτότυποι, για ιστορικούς και τουριστικούς λόγους.